Nguồn gốc và ý nghĩa cúng cô hồn tháng 7 âm lịch là gì? Từ xa xưa đến nay, tháng 7 Âm lịch hàng năm được gọi là tháng cô hồn hay tháng của ma quỷ. Cách gọi này đã có từ lâu đời, bây giờ vẫn được sử dụng phổ biến nhưng ít người hiểu hết được ý nghĩa và nguồn gốc của nó. Hãy cùng Nội Thất Nam Hải tìm hiểu kỹ hơn về nguồn gốc cũng như tập tục cúng cô hồn tháng 7 qua bài viết dưới đây.
Tháng cô hồn trong quan niệm dân gian là tháng 7 âm lịch, gắn liền với tập tục thờ cúng, tín ngưỡng của người Việt. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về tháng này cũng như những hoạt động liên quan trong tháng.
Theo tín ngưỡng xa xưa, tháng 7 hàng năm được gọi là tháng cô hồn. Bắt đầu từ mừng 2/7 âm lịch, tháng cô hồn sẽ diễn ra trong thang bảy đến hết ngày 30. Vào thời gian này trong năm người người nhà nhà rỉ tai nhau không nên làm nhà, mua nhà, mua xe hay làm những việc lớn do lo sợ gặp vận xui.
Mặc dù gọi là tháng cô hồn nhưng thực tế chỉ một số ngày được xem là cô hồn. Cụ thể, theo truyền thuyết xưa thì từ ngày 2/7, Diêm Vương bắt đầu mở cửa địa ngục để cô hồn lên dương thế, đến hết 12h ngày 14/7 âm lịch sẽ đóng cửa. Bởi vậy, những ngày này là ngày cô hồn.
Qua nhiều đời truyền miệng, người dân thường cúng cô hồn vào vào 3 ngày là mùng 2, 15, 16 tháng 7 Âm lịch. Thời gian cúng chủ yếu vào buổi chiều tối.
Nguồn gốc của tục cúng cô hồn
Nguồn gốc của tục lệ cúng cô hồn tháng 7 âm lịch
Nguồn gốc của tục lệ cúng cô hồn tháng 7 âm lịch được dân gian truyền lại với các sự tích khác nhau. Trong đó, Sự tích tháng cô hồn bắt nguồn từ câu chuyện giữa ông A Nan Đà (gọi tắt là A Nan) với một con quỷ miệng lửa (diệm khẩu).
Vào một buổi tối khi A Nan đang ngồi trong tịnh thì gặp một con quỷ khô, gầy, cổ nhỏ dài, miệng nhả ra lửa bước vào. Con quỷ này cho biết 3 ngày sau thì A Nan cũng sẽ như nó. Vì sợ hãi, ông nhờ con quỷ bày cách thoát khỏi khổ đồ thì quỷ nói rằng, ông phải thí cho bọn quỷ mỗi đứa 1 hộc thức ăn và soạn lễ cúng dường Tam Bảo. Như vậy A nan sẽ được tăng tuổi thọ còn quỷ thì được về cõi tiên.
A Nan đem chuyện trình bày với Đức Phật thì được Ngài cho bài chú gọi là "Cứu bạt diệm khẩu ngạ quỷ Đà La Ni". A Nan đem tụng trong lễ cúng và được tăng thêm phúc thọ. Sự tích này cũng là lời lý giải cho tục cúng tháng cô hồn.
Ngoài ra, câu chuyện bắt nguồn tháng cô hồn còn xuất phát từ tín ngưỡng tâm linh của con người. Khi người ta chết đi sẽ mất đi phần xác, phần hồn vẫn còn tồn tại. Diêm Vương cai quản địa phủ sẽ là người phán xét xem người đó lúc trước có tốt không, nếu tốt sẽ được đầu thai làm kiếp kháccòn nếu ác sẽ bị đầy vào địa ngục hoặc sống vất vưởng ở nhân gian.
Và mỗi năm vào tháng 7 âm lịch, Diêm Vương sẽ mở cửa địa ngục để những cô hồn trở lại nhân gian, gặp người thân, tìm cơ hội đầu thai.
Tại Trung Quốc, những quan niệm trong tháng cô hồn gắn liền với câu chuyện về Diêm Vương trên. Bởi vậy, người trần cần phải cúng cháo, gạo, muối... để quỷ đói không quấy nhiễu. Thời gian cúng cô hồn thường ngày 14/7 Âm lịch hàng năm. Ngoài ra, họ còn có nhiều hoát động như xem hát kích ngoài trời, thả đèn hoa đăng để dẫn cô hồn về âm phủ.
Ở Việt Nam, việc cúng cô hồn được coi là một tín ngưỡng tâm linh truyền thống của người Việt, được truyền từ đời này sang đời khác. Trong những ngày tháng 7 âm lịch, nhiều gia đình cũng có lễ cúng cô hồn với các vật phẩm như gạo, cháo, muối,... thậm chí là tiền. Người ta cho rằng, tháng này có nhiều điều xui xẻo nên tránh các hoạt động như mua nhà, mua xe, cưới hỏi...
Trong dân gian, người Việt gọi tháng 7 Âm lịch là ngày “Xá tội vong nhân”. Ngày này cũng thể hiện nhiều ý nghĩa văn hóa, tâm linh và nhân văn của người Việt.
Ý nghĩa tâm linh của việc cúng cô hồn
Thể hiện lòng từ bi, bác ái
Cúng cô hồn là cách để người sống thể hiện lòng từ bi, bác ái đối với những linh hồn cô đơn, lạc lõng. Đây là biểu hiện của tinh thần "lá lành đùm lá rách", một đặc trưng trong văn hóa Việt Nam.
Thông qua việc cúng bái, cầu siêu, người sống mong muốn mang lại sự an ủi, xoa dịu cho những vong linh không nơi nương tựa. Họ tin rằng, những món ăn, vật phẩm được cúng sẽ giúp các vong hồn bớt đói khát, đau khổ trong cõi âm.
Hơn nữa, việc cúng cô hồn còn thể hiện sự tôn trọng và bình đẳng đối với tất cả các linh hồn, không phân biệt họ là ai, có địa vị như thế nào khi còn sống. Điều này phản ánh tinh thần nhân văn sâu sắc trong văn hóa Việt Nam.
Cầu mong bình an, may mắn
Bên cạnh ý nghĩa nhân văn, việc cúng cô hồn còn mang ý nghĩa cầu mong bình an, may mắn cho bản thân và gia đình. Người Việt quan niệm rằng, khi thể hiện lòng tốt với các vong hồn, họ sẽ nhận được sự phù hộ, bảo vệ từ thế giới tâm linh.
Nhiều người tin rằng, nếu không thực hiện nghi lễ cúng cô hồn, các vong hồn đói khát có thể gây ra những điều không may mắn, thậm chí là tai họa cho người sống. Do đó, việc cúng bái không chỉ là cách để tỏ lòng thương xót mà còn là biện pháp để tránh những điều không may.
Qua đó, ta có thể thấy rằng tục cúng cô hồn phản ánh mối quan hệ tương hỗ giữa thế giới hữu hình và vô hình trong quan niệm của người Việt. Đây là cách để duy trì sự hài hòa giữa hai thế giới, đồng thời mang lại sự an tâm cho người sống.
Bức tranh hoặc mô hình thuyền buồm phong thuỷ giúp công việc kinh doanh thuận buồm xuôi gió
Lá bồ Đề mạ vàng cầu bình an được mua nhiều trong tháng cô hồn
Gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa
Việc duy trì tục cúng cô hồn còn có ý nghĩa quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc. Đây là một phần không thể thiếu trong hệ thống tín ngưỡng dân gian Việt Nam, đã tồn tại và phát triển qua nhiều thế hệ.
Thông qua việc tham gia vào nghi lễ cúng cô hồn, thế hệ trẻ có cơ hội học hỏi và hiểu sâu hơn về văn hóa, tín ngưỡng của cha ông. Điều này giúp tạo ra sự kết nối giữa các thế hệ, đồng thời góp phần duy trì bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Hơn nữa, tục cúng cô hồn còn là dịp để mọi người trong gia đình, cộng đồng quây quần bên nhau, cùng tham gia vào một hoạt động văn hóa - tâm linh chung. Điều này góp phần tăng cường tình đoàn kết, gắn bó trong gia đình và cộng đồng.
Các nghi thức trong lễ cúng cô hồn
Chuẩn bị lễ vật
Việc chuẩn bị lễ vật cho lễ cúng cô hồn là một phần quan trọng trong nghi thức. Thông thường, người ta sẽ chuẩn bị các món ăn đơn giản nhưng đầy đủ dinh dưỡng, thể hiện sự quan tâm và lòng thành của người cúng.
Các lễ vật thường gồm có:
- Cơm, cháo: Đây là thức ăn chính, tượng trưng cho sự no đủ.
- Muối: Được xem là gia vị cần thiết, thể hiện sự tôn trọng.
- Nước: Giúp giải khát cho các vong hồn.
- Hoa quả: Thường là những loại hoa quả dễ kiếm, phổ biến.
- Bánh kẹo: Thể hiện sự ngọt ngào, an ủi.
- Vàng mã: Được coi là tiền bạc, vật dụng cho các vong hồn sử dụng ở cõi âm.
Ngoài ra, tùy theo từng vùng miền và điều kiện của mỗi gia đình, có thể có thêm các món ăn khác như xôi, chè, bánh trôi nước... Điều quan trọng là lễ vật phải được chuẩn bị với tấm lòng thành kính, chân thành.
Cúng cô hồn rằm tháng 7 diễn ra từ ngày 01 – 15/07 âm lịch
Thời gian và địa điểm cúng
Thời gian cúng cô hồn thường được thực hiện vào ngày rằm tháng 7 âm lịch, được coi là ngày "xá tội vong nhân". Tuy nhiên, trong suốt tháng 7, nhiều gia đình vẫn thường xuyên thực hiện nghi lễ này, đặc biệt là vào các ngày mùng 1 và 15 âm lịch.
Về địa điểm, lễ cúng có thể được thực hiện ở nhiều nơi:
- Trong nhà: Thường đặt bàn thờ tạm ở sân trước hoặc trước cửa nhà.
- Ngoài đường: Nhiều người chọn các ngã ba, ngã tư đường để cúng, với quan niệm đây là nơi các vong hồn thường lui tới.
- Tại chùa: Nhiều gia đình lựa chọn cúng tại chùa, nơi được coi là linh thiêng và có sự chứng giám của Phật, Bồ Tát.
Việc lựa chọn thời gian và địa điểm cúng phụ thuộc vào điều kiện và quan niệm của mỗi gia đình, miễn là thể hiện được sự thành tâm của người cúng.
Tháng cô hồn là quan niệm đã có từ xa xưa, thể hiện nét truyền thống, tín ngưỡng tâm linh người Việt nhưng việc kiêng kỵ thái quá cũng làm ảnh hưởng đến nhiều mặt của đời sống. Bởi vậy cũng có một số ý kiến trái chiều về tháng cô hồn được Golden Gift Việt nam tổng hợp dưới đây:
Theo quan điểm của Đạo Phật
Theo quan điểm của Đạo Phật, cụ thể là lời của Thượng tọa Thích Thanh Tuấn, Ủy viên hội đồng trị sự TW Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam thì qyan niệm tháng 7 Âm lịch là tháng xui xẻo, tháng ma quỷ là không đúng. Đạo phật không có dạy điều này. Ý nghĩa của tháng cô hồn trong đạo phật là sự nhân văn, cao cả bố thí, giúp đỡ nhưng linh hồn vật vờ, không có thân thích trên trần gian, giúp họ sớm siêu thoát.
Theo quan điểm khoa học
Theo quan điểm khoa học thì tháng 7 Âm lịch cũng không phải mang đến điềm xui rủi hay bất lợi mà bởi đây là thời điểm chuyển mùa, con người dễ bị ốm đau bệnh tật, đặc biệt là trẻ nhỏ khiến cuộc sống của con người khó khăn hơn. Thời tiết không tốt là lý do chính không nên làm nhà vào mùa này nên không liên quan đến ma quỷ.
Nhìn chung, theo quan niệm dân gian thì các cụ có câu “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành”. Bạn có thể dựa vào tín ngưỡng của bản thân để thực hiện nghi lễ cúng cô hồn nhưng không nên quá chú trọng, kiêng kỵ mà bỏ lỡ những cơ hội trong cuộc sống.
Các lời khuyên khi thực hiện lễ cúng cô hồn
Tôn trọng truyền thống
Khi thực hiện lễ cúng cô hồn, bạn cần tôn trọng và tuân theo truyền thống của gia đình, vùng miền. Điều này giúp duy trì và phát huy giá trị văn hóa dân tộc, đồng thời tạo sự gắn kết trong gia đình.
Chuẩn bị tâm lý
Trước khi thực hiện lễ cúng, hãy chuẩn bị tâm lý tĩnh tâm, thành kính. Điều này giúp bạn tham gia vào nghi lễ một cách tập trung, chân thành hơn.
Chia sẻ với người thân
Hãy chia sẻ ý định thực hiện lễ cúng cô hồn với người thân trong gia đình để cùng nhau chuẩn bị và tham gia. Điều này không chỉ tạo sự gắn kết mà còn giúp mọi người hiểu rõ hơn về ý nghĩa của nghi lễ.
Dành thời gian cho lễ cúng
Hãy dành đủ thời gian cho lễ cúng cô hồn một cách tận tâm. Đừng vội vã hoặc lơ là, hãy tôn trọng từng bước nghi lễ để mang lại sự an yên cho các vong hồn.
Kết luận
Ta có thể thấy rằng tục cúng cô hồn phản ánh mối quan hệ tương hỗ giữa thế giới hữu hình và vô hình trong quan niệm của người Việt. Đây là cách để duy trì sự hài hòa giữa hai thế giới, đồng thời mang lại sự an tâm cho người sống.
Việc duy trì và phát huy truyền thống văn hóa thông qua lễ cúng cô hồn đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ bản sắc dân tộc, tạo sự kết nối giữa các thế hệ. Đồng thời, việc thực hiện nghi lễ cúng cô hồn cũng đem lại sự đoàn kết, gắn bó trong gia đình và cộng đồng.
Với những lời khuyên khi thực hiện lễ cúng cô hồn, hy vọng mọi người sẽ hiểu rõ hơn về ý nghĩa và cách thức thực hiện nghi lễ này, từ đó tạo ra sự trang nghiêm, thành kính và an yên cho cả người sống và các vong hồn.